Ocena feromonów knura w poprawie efektywności rozrodu u loch i loszek.

W każdym z obiektów odsadzenie prosiąt od loch następowało w czwartek po ok. 28-dniowej laktacji. W dniu odsadzenia prosiąt samice przemieszczano do sektora krycia z kojcami indywidualnymi, zaś prosięta do warchlakarni z kojcami grupowymi. Na początku 3. tygodnia laktacji lochy szczepiono przeciwko parwowirozie. Loszki szczepiono w 6. miesiącu życia. We wszystkich chlewniach loch w okresie od odsadzenia do wystąpienia rui stosowano żywienie będące kontynuacją żywienia laktacyjnego, tj. ad libitum mieszanką pełnoporcjową dla loch karmiących (13,3 MJ EM i 170 g b.o.).

Kontrolę całej stawki loch odsadzonych prowadzono do środy rano, kiedy to przeprowadzano ostatnią, trzecią stymulację poprzez aplikację preparatu. Wszystkie lochy doświadczalne, zgodnie z zaleceniami producenta, otrzymały w okresie od 4. do 6. dnia po odsadzeniu 3 dawki preparatu, czyli łącznie 12 ml. Po inseminacji lochy przemieszczano do sektora ciąży wczesnej z kojcami indywidualnymi, zaś lochy które nie wykazały objawów rui grupowano w kojcu dla loch luźnych.

Ferma D to obiekt o zakładanej docelowo wielkości stada 650 loch, pracujący w rytmie pięciotygodniowym, będący w trakcie zasiedlania loszkami. W ramach badań zaplanowano analizę całej wstępnie wprowadzanej stawki zwierząt (4 grupy po ok. 160 samic). Do momentu opracowywania niniejszego artykułu uzyskano wyniki z synchronizacji rui i skuteczności krycia z pierwszych 3. grup. Grupy loszek przewidziane do pokrycia poddano 18-dniowej synchronizacji owulacji przy pomocy altrenogestu. Po jej zakończeniu (kolejnego dnia) przeprowadzono stymulację owulacji z zastosowaniem gonadotropin. W tym samym dniu rozpoczęto stymulacjędodatkową, którą w grupie kontrolnej był bezpośredni kontakt z dojrzałym knurem próbnikiem (10 min. na kojec z 7. loszkami), zaś w grupie doświadczalnej aplikowano preparat Boarbetter przez 3 dni.

W chlewniach A, B, C przeanalizowano wybrane wskaźniki rozrodcze loch doświadczalnych i kontrolnych, obejmujące:
 

• Liczbę/odsetek loch wykazujących ruję terminowo (do 6. dnia po dsadzeniu) i nieterminowo (powyżej 6. dni po odsadzeniu).
• Długość okresu od odsadzenia do wejścia w ruję.
• Skuteczność inseminacji.

W przypadku loszek (chlewnia D) analizie poddano: Skuteczność synchronizacji (liczba loszek w rui w stosunku do poddanych synchronizacji), oraz skuteczność inseminacji w dwóch wariantach analitycznych (w odniesieniu do loszek inseminowanych i w odniesieniu do loszek poddanych synchronizacji). Istotność różnic w uzyskanych bezwzględnych wskaźnikach rozrodczych oszacowano testem t-Studenta dla grup niezależnych, zaś we wskaźnikach względnych przedstawionych w ujęciu procentowym z zastosowaniem testu chi kwadrat w formule Brandt i Snedecor (Cochran and Cox 1950).
 

Zastosowanie preparatu Boarbetter w fermie A przyczyniło się do istotnego skrócenia okresu od odsadzenia do wystąpienia rui. Ferma uzyskuje wyjątkowo dobre wyniki w rozrodzie co w rezultacie może być przyczyną problemów z kolejną rują. W grupie kontrolnej stwierdzono ponad 50% loch wykazujących ruję poza terminem standardowym – powyżej 6. dni po odsadzeniu (tab. 1). Stanowi to poważny problem logistyczny w związku z funkcjonowaniem sektora krycia w tygodniowym rytmie produkcji, w którym musi on zostać zwolniony i przygotowany na przyjęcie kolejnej grupy loch odsadzonych w dniu 7. Zastosowanie ocenianego preparatu w sektorze krycia pozwoliło na wzrost odsetka loch inseminowanych do 6. dnia po odsadzeniu do ponad 80% i tym samym skrócenie średniego czasu trwania okresu od odsadzenia do rui o znacząco istotną wartość 4. dni (tab. 1). Wydaje się, że silnie wzmocnione dodatkową porcją feromonów pobudzenie osi podwgórzowo-przysadkowej stanowiło czynnik intensywnej stymulacji jajników, przyczyniając się do intensyfikacji funkcji pęcherzykowej i hormonalnej oraz przyspieszenia powrotu loch do funkcji rozrodczych po okresie laktacyjnego anestrus (Krzymowski i wsp. 1999).

Ferma B, pracująca w oparciu o stado loch hybrydowych, stosuje zasadę radykalnej eliminacji loch, które nie wchodzą w ruję do 7. dnia po odsadzeniu. Stąd też średnie wyniki czasu trwania okresu od odsadzenia do rui w tym stadzie były znacząco lepsze niż w fermie A. Niemniej i w tym przypadku odnotowano niewielkie, ale statystycznie istotne skrócenie średniego czasu odpoczynku loch, dzięki zwiększeniu do 100% liczby loch inseminowanych przed 7. dniem po odsadzeniu (tab. 2). Organizacja produkcji w fermie C zakłada, podobnie jak w fermie A, pozostawianie loch po 7. dniu od odsadzenia do dalszej obserwacji i ewentualnej inseminacji w razie wykazania rui przed upływem 4. tygodni. Po 28. dniach od odsadzenia lochy, które nie wykazały objawów rui, są brakowane ze wskazaniem na wystąpienie patologicznego, nieodwracalnego anestrus (Bates 1991, Foxcroft i wsp. 2011). Odsetek takich loch w grupie kontrolnej wyniósł blisko 7,5%, zaś zastosowanie preparatu Boarbetter pozwoliło zmniejszyć go o ponad połowę (tab. 3). Zastosowanie preparatu pozwoliło też istotnie skrócić średni czas trwania okresu od odsadzenia do rui, dzięki zwiększeniu do ponad 98% odsetka loch wchodzących w ruję przed 7. dniem (tab. 3).

W żadnej z ferm zastosowanie preparatu Boarbetter nie przyczyniło się do istotnej poprawy skuteczności krycia. W każdym przypadku numeryczna wartość wskaźnika była lepsza w grupie doświadczalnej niż w kontrolnej, jednak różnica była nieznaczna i statystycznie nieistotna. Być może przyczyną była wysoka, wynosząca ponad 90%, wartość tego wskaźnika we wszystkich fermach. Można także domniemywać, że decydująca mogła być zależność tego parametru od wielu innych czynników, takich jak jakość nasienia czy strategia inseminacji, które mogą mieć znaczenie kluczowe, przeważające nad samym wpływem fizjologicznego pobudzenia lochy.

W rozpoczynającej produkcję fermie D loszki remontowe poddano biotechnicznej procedurze synchronizacji rui, której efekt wzmacniano stymulacją knurem lub wspomnianym preparatem. Pomimo, iż obie grupy wydawały się być poddane optymalnej procedurze, to jednak odnotowano istotną statystycznie (P<0,05) poprawę skuteczności procedury synchronizacji w grupie doświadczalnej (tab. 4). Wydaje się to potwierdzać istotne znaczenie feromonowego efektu wspomagającego wskazanego we wcześniejszych badaniach Bartlett i wsp. (2009). Podobnie jak w przypadku loch odsadzonych, nie zaobserwowano istotnej różnicy we wskaźniku skuteczności inseminacji, chociaż w przypadku loszek zaznaczyła się tendencja (P<0,1) do przewagi samic grupy doświadczalnej (tab. 4). Dodatkowa analiza z uwzględnieniem efektu łączonego procedury synchronizacji rui i skuteczności krycia wykazała wyraźną i statystycznie istotną przewagę loszek grupy doświadczalnej, wskazując na wysoką efektywność stymulacyjną preparatu Boarbetter, nawet w porównaniu do aktywnego knura. Może to być związane z bardziej precyzyjnym i bezpośrednim dawkowaniem porcji feromonów i ich optymalnymi proporcjami w odniesieniu do fizjologicznej reakcji loch.

Podsumowując, zastosowanie preparatu Boarbetter, stanowiącego konglomerat trzech syntetycznych feromonów knura, wykazało znaczną efektywność w stymulacji rui u loch i loszek. Powyższe przyczyniło się w ostatecznym rozrachunku do ograniczenia występowania patologicznego anestrus poodsadzeniowego i poprawy wskaźników wydajności rozrodczej samic we wszystkich chlewniach biorących udział w doświadczeniu.

Piśmiennictwo u autorów pierwszego i ostatniego.